13 grudnia 1981 roku - 44 lata od wprowadzenia stanu wojennego

13 grudnia 1981 roku o godzinie 6 rano Polskie Radio nadało wystąpienie generała Wojciecha Jaruzelskiego, w którym poinformował on obywateli o wprowadzeniu stanu wojennego na terenie całej Polski.

Decyzja ta zakończyła okres intensywnych przemian społecznych i politycznych oraz odebrała milionom Polaków nadzieję na szybkie odzyskanie pełni praw obywatelskich i demokratycznych swobód. Wprowadzenie stanu wojennego było reakcją władz komunistycznych na narastający sprzeciw społeczny oraz dynamiczny rozwój niezależnego związku zawodowego Solidarność, który skupiał miliony członków i stał się najważniejszą siłą opozycyjną wobec ówczesnego systemu władzy.

Przygotowania do wprowadzenia stanu wojennego prowadzono w ścisłej tajemnicy. Już w nocy z 12 na 13 grudnia 1981 roku rozpoczęły się działania operacyjne służb państwowych, obejmujące zatrzymania działaczy opozycyjnych oraz przejmowanie kontroli nad kluczowymi instytucjami. Wojsko i milicja zostały rozmieszczone na ulicach miast, wprowadzono godzinę milicyjną, zawieszono działalność wielu organizacji społecznych oraz ograniczono funkcjonowanie środków masowego przekazu.

Stan wojenny przyniósł poważne konsekwencje dla tysięcy obywateli i ich rodzin. Internowano około dziesięciu tysięcy osób, w tym działaczy opozycji, związkowców i osoby zaangażowane w działalność społeczną. Wielu z nich osadzono w ośrodkach odosobnienia bez wyroków sądowych. Liczne osoby trafiły do więzień, straciły pracę lub zostały pozbawione możliwości dalszego rozwoju zawodowego. W różnych częściach kraju dochodziło do protestów, które były brutalnie tłumione przez siły porządkowe.

Jednym z najbardziej tragicznych wydarzeń tamtego okresu była pacyfikacja strajku w kopalni Wujek w Katowicach 16 grudnia 1981 roku. Podczas akcji sił bezpieczeństwa zginęło dziewięciu górników, a wielu innych zostało rannych. Wydarzenie to stało się symbolem dramatycznych skutków stanu wojennego i represji wobec społeczeństwa.

Wprowadzenie stanu wojennego pozostawało w sprzeczności z obowiązującą wówczas konstytucją, która dopuszczała jedynie możliwość ogłoszenia stanu wyjątkowego. Faktyczną władzę w państwie przejęła Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego, która formalnie miała zarządzać krajem w czasie obowiązywania nadzwyczajnych przepisów. W praktyce jej rola miała głównie charakter propagandowy i służyła uzasadnianiu decyzji podejmowanych przez ówczesne kierownictwo polityczne.

Stan wojenny został zawieszony 31 grudnia 1982 roku, natomiast jego formalne zniesienie nastąpiło 22 lipca 1983 roku. Pomimo zakończenia tego okresu skutki represji były odczuwalne przez wiele kolejnych lat, wpływając na życie społeczne, gospodarcze i prywatne obywateli oraz pogłębiając kryzys zaufania do władz państwowych.

W 2002 roku Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustanowił dzień 13 grudnia Dniem Pamięci Ofiar Stanu Wojennego. W uchwale podkreślono wdzięczność i szacunek wobec wszystkich, którzy ponieśli ofiary w imię niepodległości Polski oraz obrony swobód narodowych i obywatelskich. Każdego roku tego dnia oddawany jest hołd bohaterom polskiej wolności, dzięki którym możliwe było późniejsze odrodzenie wolnej i demokratycznej Rzeczypospolitej Polskiej.