Muzeum Taternictwa i Narciarstwa – zakopiańska historia w nowej odsłonie

W grudniu 2022 roku Muzeum Tatrzańskie podjęło kolejny krok w rozwoju swojej oferty kulturalnej, nabywając budynek dawnej szkoły muzycznej przy placu Niepodległości w Zakopanem.

Ten zabytkowy obiekt, będący przykładem tradycyjnej architektury w stylu zakopiańskim, stanie się siedzibą nowej filii – Muzeum Taternictwa i Narciarstwa. To miejsce, którego utworzenie postulowano już od ponad stu lat, ma szansę stać się wyjątkowym ośrodkiem pamięci o górskiej tradycji, sportach zimowych i historii ratownictwa w Tatrach.

Budynek, który wkrótce zyska nowe życie jako muzeum, został wzniesiony w latach 1896–1898. Jego pierwotna funkcja zmieniała się na przestrzeni lat, podobnie jak jego mieszkańcy i użytkownicy. W początkach XX wieku funkcjonowała tam klinika chirurgiczna prowadzona przez dra Jana Gawlika, a później przez dra Gustawa Nowotnego, znanego lekarza związanego z zakopiańskim TOPR-em. W okresie międzywojennym budynek służył jako siedziba Zarządu Miejskiego, a w latach 30. XX wieku zamieszkiwał go inż. Eugeniusz Zaczyński, ostatni przedwojenny burmistrz Zakopanego.

Podczas okupacji hitlerowskiej budynek został przejęty przez niemieckie władze i był użytkowany przez komisarza Hansa Malsa. Po wojnie, od 1949 roku, miejsce to służyło edukacji muzycznej – najpierw jako szkoła muzyczna, później jako ognisko muzyczne. Ostatnie dekady przyniosły jego wykorzystanie przez organizacje kombatanckie oraz społeczne, w tym Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej i Związek Sybiraków.

Nowa filia Muzeum Tatrzańskiego zostanie w pełni poświęcona historii taternictwa i narciarstwa – dwóch dziedzin, które stanowią nierozerwalny element tożsamości regionu Podhala i samego Zakopanego. Już teraz w zbiorach Muzeum znajdują się liczne unikalne eksponaty, które odzwierciedlają rozwój tych aktywności. Przykładem są zabytkowe narty, w tym narta Stanisława Barabasza z 1888 roku, czy narty Józefa Schnaidera z 1897 roku. Wśród cennych zbiorów są także narty słynnego przewodnika Klimka Bachledy z 1902 roku oraz sprzęt narciarski z wytwórni Zdyba, Bujaka, Zubka, braci Schiele i wielu innych.

Jednak nowe muzeum nie będzie ograniczało się jedynie do eksponowania sprzętu narciarskiego. W jego zasobach znajdą się także liczne pamiątki związane z historią taternictwa, ratownictwa górskiego i eksploracji Tatr. Zakopiańskie rodziny sportowców i ratowników już zadeklarowały chęć przekazania swoich cennych pamiątek, co wzbogaci przyszłą ekspozycję.

Historia taternictwa i narciarstwa w Zakopanem to nie tylko sprzęt i technika, ale także ludzie – pionierzy zdobywający tatrzańskie szczyty, światowej sławy sportowcy zimowi, przewodnicy, ratownicy TOPR i GOPR. To tu rodziły się polskie tradycje związane ze sportami zimowymi, a z Zakopanem związani są nie tylko narciarze, ale również himalaiści i działacze społeczni, którzy wspierali rozwój taternictwa i narciarstwa w Polsce.

Pierwsi zdobywcy tatrzańskich szczytów, jak i ratownicy niosący pomoc w górach, odegrali niebagatelną rolę w kształtowaniu tożsamości Zakopanego jako miejsca kultury górskiej. Historia ratownictwa górskiego, zwłaszcza działalność TOPR i GOPR, stanowi niezwykle ważny element tej spuścizny. Wspomniane grupy, mimo licznych wyzwań, od ponad stu lat dbają o bezpieczeństwo turystów i alpinistów, ratując życie w ekstremalnych warunkach.

Powstanie Muzeum Taternictwa i Narciarstwa to odpowiedź na rosnące zainteresowanie historią turystyki górskiej oraz sportów zimowych, zarówno w Polsce, jak i na świecie. Zakopane, jako jedno z najważniejszych ośrodków turystyki i sportu w regionie, odgrywa kluczową rolę w popularyzacji tych dziedzin. Nowa filia Muzeum Tatrzańskiego nie tylko uzupełni ofertę kulturalną miasta, ale stanie się także ważnym punktem na mapie turystycznej dla wszystkich, którzy chcą zgłębić historię tatrzańskiego dziedzictwa.

Dzięki zaangażowaniu lokalnej społeczności, sportowców, ratowników i rodzin zakopiańskich pionierów, Muzeum Taternictwa i Narciarstwa ma szansę stać się miejscem wyjątkowym – nie tylko muzeum eksponatów, ale także miejscem spotkań pasjonatów gór i sportów zimowych.

Zakopane po raz kolejny udowadnia, że potrafi łączyć tradycję z nowoczesnością, tworząc przestrzeń, która nie tylko upamiętnia przeszłość, ale także inspiruje do dalszego rozwoju i eksploracji górskich pasji.