Skala podatkowa, podatek liniowy czy ryczałt? Jaką formę opodatkowania wybrać w 2026 roku

Wybór formy opodatkowania to jedna z pierwszych i najważniejszych decyzji, jaką musisz podjąć, zakładając firmę. To ona zadecyduje, ile pieniędzy z Twoich ciężko zarobionych przychodów trafi do urzędu skarbowego, a ile zostanie w Twojej kieszeni. Co roku, do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym osiągnąłeś pierwszy przychód, masz czas na podjęcie tej strategicznej decyzji. W 2026 roku zasady gry pozostają podobne, ale diabeł, jak zawsze, tkwi w szczegółach.

Poniżej przedstawiam przejrzyste porównanie trzech najpopularniejszych form opodatkowania dla jednoosobowej działalności gospodarczej, abyś mógł wybrać opcję idealnie skrojoną na miarę Twojego biznesu.

To domyślna i najpopularniejsza forma opodatkowania. Jeśli nie dokonasz innego wyboru, urząd skarbowy automatycznie przypisze Cię do skali podatkowej. Jej działanie jest proste: im więcej zarabiasz, tym wyższy procent podatku płacisz.

Jak to działa w 2026 roku?

• Stawki: 12% od dochodu do 120 000 zł oraz 32% od nadwyżki ponad 120 000 zł.
• Kwota wolna od podatku: 30 000 zł dochodu jest całkowicie zwolnione z podatku.
• Podstawa opodatkowania: Dochód, czyli przychód pomniejszony o koszty jego uzyskania.

Dla kogo jest skala podatkowa?

• Dla początkujących: Jeśli Twój przewidywany roczny dochód nie przekroczy 120 000 zł, jest to niemal zawsze najkorzystniejsza opcja.
• Dla korzystających z ulg: To jedyna forma, która pozwala na skorzystanie z pełnego wachlarza ulg podatkowych, takich jak:
  • Wspólne rozliczenie z małżonkiem.
  • Ulga na dzieci.
  • Ulga rehabilitacyjna, na internet, darowizny.
• Dla tych, którzy ponoszą wysokie koszty: Możliwość odliczania kosztów od przychodu znacząco obniża podstawę opodatkowania.

Największa wada: Po przekroczeniu progu 120 000 zł dochodu, podatek drastycznie rośnie do 32%, co może być bolesne dla rosnących firm.

Podatek liniowy to alternatywa dla tych, którzy przewidują, że ich dochody znacznie przekroczą próg 120 000 zł. Jak sama nazwa wskazuje, stawka podatku jest tu stała, niezależnie od wysokości dochodu.

Jak to działa w 2026 roku?

• Stawka: Stałe 19% od dochodu.
• Brak kwoty wolnej: Podatek płacisz od pierwszej zarobionej złotówki.
• Podstawa opodatkowania: Dochód (przychód minus koszty).

Dla kogo jest podatek liniowy?

• Dla zarabiających dużo: Jeśli Twój roczny dochód z pewnością przekroczy ok. 150 000 zł, ta forma zaczyna być bardziej opłacalna niż skala podatkowa.
• Dla ceniących przewidywalność: Stała stawka ułatwia planowanie finansowe przy dynamicznie rosnących dochodach.
• Dla firm z istotnymi kosztami: Podobnie jak na skali, możesz obniżać podatek, wrzucając wydatki w koszty.

Największa wada: Wybierając podatek liniowy, tracisz prawo do większości ulg podatkowych, w tym do wspólnego rozliczenia z małżonkiem i ulgi na dzieci. To cena, jaką płacisz za niższą stawkę przy wysokich dochodach.

Ryczałt to uproszczona forma, w której podatek płacisz od samego przychodu, bez możliwości odliczania kosztów uzyskania przychodu. Kluczowe są tu stawki podatkowe, które zależą od rodzaju wykonywanej działalności (kodu PKD).

Jak to działa w 2026 roku?

• Stawki: Bardzo zróżnicowane, od 2% do 17%. Najpopularniejsze to:
  • 12% dla usług IT, programistów, doradców.
  • 8,5% dla usług takich jak wynajem, usługi reklamowe czy usługi w zakresie edukacji.
  • 5,5% dla robót budowlanych.
  • 3% dla handlu.
• Podstawa opodatkowania: Przychód (nie możesz odliczać kosztów!).
• Limit przychodów: Z ryczałtu możesz korzystać, jeśli Twoje przychody w poprzednim roku nie przekroczyły 2 000 000 euro.

Dla kogo jest ryczałt?

• Dla freelancerów i usługodawców: Idealny dla branż, które generują niskie koszty (programiści, graficy, lekarze, prawnicy).
• Dla tych, którym zależy na prostocie: Ewidencja przychodów jest znacznie prostsza niż prowadzenie Księgi Przychodów i Rozchodów.
• Dla konkretnych branż: Roboty budowlane czy gastronomia często znajdują tu dla siebie bardzo korzystne stawki.

Największa wada: Brak możliwości odliczania kosztów. Jeśli planujesz duże inwestycje (zakup sprzętu, samochodu), ta forma może okazać się pułapką, bo podatek zapłacisz od pełnej kwoty faktury, a nie od zysku.

Nie ma jednej odpowiedzi. Najlepsza forma opodatkowania zależy od trzech czynników: przewidywanych przychodów, struktury kosztów i Twojej sytuacji życiowej.

• Oczekujesz dochodu poniżej 120 000 zł? Prawdopodobnie najlepsza będzie skala podatkowa.
• Masz niskie koszty, a Twoja branża (np. IT) ma niską stawkę ryczałtu? Poważnie rozważ ryczałt.
• Twoje dochody będą bardzo wysokie, ponosisz spore koszty i nie zależy Ci na ulgach? Wtedy podatek liniowy może być dla Ciebie.

Przed podjęciem ostatecznej decyzji, usiądź z kartką papieru (lub Excelem) i oszacuj swoje roczne finanse. A najlepiej – skonsultuj się z dobrą księgową. Taka rozmowa to inwestycja, która może Ci zaoszczędzić tysiące złotych w skali roku.