11 lipca Narodowy Dzień Pamięci o Polakach – Ofiarach Ludobójstwa dokonanego przez OUN i UPA

11 lipca 1943 roku doszło do kulminacji jednej z najtragiczniejszych kart w historii Polski – Zbrodni Wołyńskiej. Tego dnia oddziały Ukraińskiej Powstańczej Armii (UPA), często wspierane przez miejscową ludność ukraińską, przeprowadziły skoordynowany atak na 99 polskich miejscowości w przedwojennym województwie wołyńskim, znajdującym się wówczas pod okupacją niemiecką. Ataki objęły powiaty: kowelski, włodzimierski, horochowski oraz częściowo łucki.

Ofiarami brutalnych napaści padli głównie cywile, kobiety, dzieci i starcy,  mordowani przy użyciu broni palnej, siekier, wideł, noży i innych narzędzi. Często do zbrodni dochodziło w kościołach podczas nabożeństw. Według szacunków historyków tylko 11 lipca mogło zginąć nawet 8 tysięcy Polaków. Wsie były systematycznie niszczone, palone i plądrowane, a ślady obecności polskiej ludności zacierano.

Za symboliczną datę rozpoczęcia fali masowych mordów uważa się 10 lipca 1943 roku, kiedy członkowie UPA zamordowali w bestialski sposób Zygmunta Rumla, przedstawiciela Polskiego Państwa Podziemnego, wysłanego na pertraktacje. Wydarzenie to zapoczątkowało pełnoskalową akcję eksterminacyjną, która objęła następnie także Małopolskę Wschodnią.

Celem ukraińskich nacjonalistów było nie tylko fizyczne unicestwienie polskiej ludności, ale również całkowite wymazanie śladów jej wielowiekowej obecności na Kresach. Niszczono kościoły katolickie, polskie dwory, szkoły, archiwa i wszelkie dobra kultury. Ataki objęły około 4300 miejscowości.

W latach 1943–1945 w wyniku działań UPA oraz wspierającego ją ukraińskiego chłopstwa, śmierć poniosło od 80 do 120 tysięcy Polaków. Dokładna liczba ofiar pozostaje nieznana, ponieważ wiele ciał spoczywa w bezimiennych dołach śmierci, a miejsca zbrodni wciąż nie zostały w pełni przebadane.

W 2024 roku Sejm RP ustanowił nowe święto państwowe, Narodowy Dzień Pamięci o Polakach - Ofiarach Ludobójstwa dokonanego przez OUN i UPA na ziemiach wschodnich II Rzeczypospolitej Polskiej, które obchodzone jest każdego roku 11 lipca. Dzień ten upamiętnia ofiary jednej z największych tragedii XX wieku i przypomina o potrzebie zachowania prawdy historycznej.