Józefa Mikowa i Piotr Borowy - narodowi bohaterzy z Orawy, patronami roku w gminie Lipnica Wielka

Rada Gminy Lipnica Wielka w lutym jednomyślnie podjęła uchwałę ustanawiającą rok 2022 w gminie Lipnica Wielka „Rokiem Józefiny Mikowej i Piotra Borowego”. 

Są to bohaterskie postaci z Orawy, mające znaczenie nie tylko regionalne, ale i dla całej Polski – m.in. ich działalności zawdzięczamy przynależność części Orawy i Spisza do Polsk.

Jest to rok, w którym mija 80 lat od śmierci (z rąk niemieckich) Józefy Mikowej "Królowej Orawy" i 90 lat od śmierci Piotra Borowego, "Apostoła Orawy".

W uzasadnieniu uchwały napisano:

Józefina [Józefa] Mikowa z domu Machay urodziła się 13 listopada 1897 r. w Jabłonce na Orawie, zmarła 14 października 1942 r. w Krakowie. Była siostrą ks. Ferdynanda Machaya i ks. Karola Machaya (proboszcza w Lipnicy Wielkiej w latach 1918–1947). Nazywana „Królową Orawy”, działaczka patriotyczna i społeczna. Już w 1913 roku, a zatem mając zaledwie 16 lat, zorganizowała Polskie Kółko Samokształceniowe dla młodzieży. Od 1918 r. aktywnie działała patriotycznie i społecznie, od tego też roku zamieszkała w Lipnicy Wielkiej. Tam też w listopadzie 1918 r. została wybrana członkiem Polskiej Rady Narodowej. Za działalność na rzecz Polski więziona w latach 1919-1920 przez władze czechosłowackie. Działała w Tajnej Organizacji Wojskowej. W wieku zaledwie 23 lat odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Podczas II wojny światowej działała w ZWZ (ps. Ryś), od 1939 r. organizowała sieć szlaków przerzutowych i kurierskich na Węgry, była szefem łączności i płatnikiem okręgu krakowskiego. Aresztowana, torturowana [m.in. w zakopiańskim „Palace”] i zamordowana przez Niemców. Józefina Mikowa symbolizuję walkę niepodległościową Orawy i męczeństwo za Polskę. Postać ta jest dla mieszkańców Orawy wielkim autorytetem i przykładem prawdziwej miłości do ojczyzny.

Piotr Borowy (1858–1932) – Gazda orawski z Rabczyc. Założyciel „bractwa chłopskiego”. Tego niezwykłego człowieka o twardym charakterze i wielkim autorytecie społecznym nazywano „Gazdą orawskim”, „Przykładnym Naśladowcą Chrystusa”, „Katolickim Patriotą”, „Apostołem Orawy”. Aktywnie działał na rzecz odzyskania niepodległości przez Polskę; po zakończeniu I wojny światowej włączył się w rozwiązanie kwestii przynależności Orawy i Spiszu do Polski. Należał do Komitetu Obrony Spisza, Orawy, Czadeckiego i Podhala. Delegat na konferencję pokojową w Paryżu (1919), w tym do prezydenta USA T. W. Wilsona w sprawie rozstrzygnięcia przynależności Orawy i Spisza do Polski. Po decyzji Rady Ambasadorów w Spa (1920 r.) jego rodzinne Rabczyce znalazły się na obszarze Czechosłowacji. Borowy sprzedał więc tamtejsze gazdostwo i przeniósł się na stałe do Polski. Zamieszkał w Lipnicy Wielkiej, przy Rabcyckiej Drodze. W Lipnicy kontynuował działalność oświatową i społeczną. Był to człowiek niebywale skromny i pobożny, którego głównym celem było życie zgodnie z nauką Kościoła, a także nauczanie poprzez wygłaszanie mów, nie dbał o sławę i przyziemskie, materialne sprawy świata. Tak samo podchodził do swojej twórczości, którą traktował jako „narzędzie” ewangelizacji Chrystusowe. Został odznaczony Medalem Niepodległości i Krzyżem „Polonia Restituta”. Jego pogrzeb z udziałem przedstawicieli rządu w Lipnicy Wielkiej był wielką manifestacją narodowo-religijną.

- Ogłaszając rok 2022 „Rokiem Józefiny Mikowej i Piotra Borowego” pragniemy oddać hołd tym wielkim Polakom i wielkim lipniczanom. Te postacie stanowią dla nas wzór postawy obywatelskiej i patriotycznej, symbolizują walkę niepodległościową Orawy, poświęcenie za Polskę i przywiązanie do wartości chrześcijańskich. Niech ideały Józefiny Mikowej i Piotra Borowego będą przykładem i zobowiązaniem dla następnych pokoleń mieszkańców naszej gminy - mówią członkowie Rady Gminy w w Lipnicy Wielkiej.

Opis do zdjęć:
- Po lewej - Józefa Machay-Mikowa (ze zbiorów Gminnego Centrum Kultury w Lipnicy Wielkiej),
- Po prawej - Piotr Borowy z Orderem Odrodzenia Polski, Lipnica Wielka sierpień 1930 (Zespół: Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny - Archiwum Ilustracji, Narodowe Archiwum Cyfrowe).

Sebastian Śmietana