Wybór szkoły dla dziecka – jakie masz możliwości?

Każdy rodzic, któremu zależy na dobrym wykształceniu swojego dziecka oraz na nauce w bezpiecznym miejscu, zastanawia się nad wyborem szkoły. Chciałby, aby była to placówka, w której dziecko nie będzie tylko bezimiennym numerem w dzienniku. Jeśli mieszkamy w miejscowości, w której znajduje się tylko jedna szkoła, raczej nie mamy wyboru, ale w sytuacji, gdy szkół jest przynajmniej kilka, pojawia się sporo pytań i kwestii do rozważenia. dr Elżbieta Bednarz

Wielu rodziców zastanawia się dziś, czy szkoła publiczna, niezależnie od etapu kształcenia, jest najlepszym pomysłem na edukację. Czy jako rodzic powinienem pomyśleć jednak o dowożeniu dziecka do szkoły prywatnej, niepublicznej, a najlepiej chrześcijańskiej? A gdy już odpada każda z takich opcji, to może w miejsce standardowego kształcenia wybrać edukację domową?

Z mojej perspektywy jako długoletniego pedagoga, a także wieloletniego dyrektora szkoły, środowisko szkolne może mieć znaczący wpływ na rozwój potencjału dziecka, na realizację jego pasji i zainteresowań, ale nie jest to zasadą. Owszem, są dzieci, które wzorując się na rówieśnikach, ciągną w górę. Są też takie, które chcąc pokazać swoją niezależność i wyjątkowość, nawet w środowisku najbardziej sprzyjającym rozwojowi nie wykazują chęci do nauki. znaczącą rolę w tej kwestii odgrywa nauczyciel. To od niego w dużej mierze zależy, czy uczeń polubi dany przedmiot i będzie pragnął pogłębiać wiedzę i podnosić umiejętności. Nauczycieli z pasją możemy spotkać zarówno w szkole publicznej o najwyższym poziomie kształcenia, jak i w placówce niepublicznej, ale także w szkole, która wcale nie szczyci się najlepszą opinią. Pedagog z powołaniem to odpowiedni argument przy wyborze szkoły.

Szkoły chrześcijańskie

A jak się ma sprawa z opcją szkoły chrześcijańskiej? Tak jak przy każdym innym wyborze, tak i tu można zauważyć mocne, jak również słabe strony takiej placówki. Rzecz jasna, nasze dziecko znajdzie się w bezpiecznym miejscu pod względem idei, zachowań i postaw uczniów oraz grona nauczycielskiego.(…) Placówki chrześcijańskie swoją misję opierają na przesłaniu wynikającym z wersetu biblijnego: „Wychowuj chłopca odpowiednio do drogi, którą ma iść, a nie zejdzie z niej nawet w starości” (Przyp. 22:6). Połączenie tych dwóch środowisk w procesie wychowania, tj. rodziny oraz szkoły, może sprzyjać w większym stopniu realizacji tej misji. Istotne jest ukazywanie dzieciom przez wszystkie środowiska wychowujące, czyli w tym przypadku dom i szkołę, pozytywnych wzorców osobowościowych, także tych związanych z Biblią. W placówkach chrześcijańskich można też liczyć na wspieranie uczniów w dokonywaniu wyborów zgodnych z wartościami biblijnymi, jak również na pomoc w odkrywaniu i rozwijaniu zdolności danych przez Boga. Praktyka edukacji chrześcijańskiej zakłada ścisły związek pomiędzy procesem nauczania i uczenia się a wychowaniem zgodnym z przesłaniem biblijnym. Następuje to poprzez zintegrowanie treści, a także poprzez organizację procesu dydaktyczno-wychowawczego oraz dwóch podstawowych środowisk wychowawczych: domu rodzinnego i szkoły. Niemniej edukacja zgodna z wartościami chrześcijańskimi staje się niekiedy, w szczególności w przypadku młodzieży poszukującej niezależności oraz własnej tożsamości, impulsem do sprzeciwu i buntu, a czasami do odwrócenia się i krytyki wszystkiego, co wiąże się z chrześcijaństwem.

Edukacja domowa

Niemała już dziś grupa rodziców – w szczególności tych, którym zależy na spójności wychowania chrześcijańskiego z jednoczesnym kształceniem w tym nurcie oraz na bezpiecznym miejscu pozwalającym na wszechstronny rozwój dziecka, m.in. realizację jego pasji, zdolności zainteresowań – decyduje się na edukację domową. Stwierdzają oni, że jeśli proces wychowania zostanie zakłócony przez nieodpowiednie środowisko szkolne, trudno będzie naprawić wyrządzone dziecku szkody emocjonalne czy moralne. Innym argumentem jest też kierunek ideowy szkół. Każda rodzina ma inną historię i nieco inne motywy wyboru. Mimo to rodzice mają świadomość, że jest to ogromne wyzwanie zarówno dla nich, jak i dla ich dzieci. zatem kilka słów o edukacji domowej (z ang. home schooling), która w języku prawa oświatowego nazywa na jest „formą nauki poza szkołą”. W edukacji domowej dziecko spełnia obowiązek szkolny, realizując cele i treści podstawy programowej kształcenia ogólnego w przestrzeni domowej, pod okiem rodzica bądź zatrudnionego przez niego nauczyciela. Często rodzice posyłają dodatkowo swoje dziecko na zajęcia pozalekcyjne do szkoły, pod którą ono formalnie podlega, lub do innych miejsc edukacji, kultury i sportu w danej miejscowości. Jest to podyktowane nie tylko możliwością realizacji zainteresowań dziecka, ale tak że służy nawiązywaniu przez nie relacji z rówieśnikami i tym samym integracji z grupą społeczną. W nauczaniu poza szkołą uczeń nie ma obowiązku uczęszczania do placówki oświatowej, a pełną odpowiedzialność za jego edukację przejmują rodzice lub prawni opiekunowie. Do nich należy zorganizowanie nauki poprzez spełnienie wymagań formalnych określonych prawem oświatowym oraz przygotowanie dzieci do organizowanych przez szkołę egzaminów z poszczególnych przedmiotów.. Edukacja domowa często poddawana jest krytyce, w szczególności z uwagi na prawdopodobieństwo wyizolowania się dziecka z grupy rówieśniczej oraz brak możliwości wypracowania umiejętności niezbędnych do funkcjonowania w społeczeństwie.

Szkoły Montessori oraz waldorfskie

Na koniec kilka słów o tzw. szkołach wolnościowych lub alternatywnych typu Montessori czy waldorfskich. Przedszkola i szkoły działające zgodnie z ideą pedagogiczną Marii Montessori to z założenia miejsca rozwoju kreatywności dziecka, w których może ono rozwijać swoje zdolności i cechy osobiste. Są to placówki odmienne od tradycyjnych pod wieloma względami, tak że jeśli chodzi o podstawowe formy działania. Nie ma w nich wyodrębnionych klas. Sale przedszkolne czy lekcyjne nie są wyposażone w ławki, wydzielone natomiast zostają określone miejsca do pracy i zabawy. Nauczycie le w większej mierze odgrywają rolę mentorów niż tradycyjnych pedagogów. Ich zadaniem jest podążanie za dzieckiem, pomaganie mu i kierowanie ku samodzielnej pracy, ku odkrywaniu świata poprzez własne działanie. Koresponduje to z ideą Marii Montessori, nakierunkowaną na samorozwój dziecka w odpowiednio przygotowanym środowisku. Narzędzia, które wykorzystywane są w przedszkolach i szkołach Montessori, pozwalają dziecku samodzielnie zauważać i naprawiać popełnione błędy. Nauka w głównej mierze bazuje na naturalnych instynktach wszystkich istot żywych: dążeniu do poznania świata i zrozumieniu jego praw, ale także na opiece nad słabszymi, tworzeniu relacji i współpracy. Szczególny akcent kładzie się na pracę indywidualną dziecka. W placówkach Montessori dziecko wykształca w sobie sumienie za pomocą autoregulacji, czyli przez obserwację konsekwencji swojego działania. Nie jest karane, zwraca mu się uwagę, tłumacząc świat emocji wspólny dla wszystkich istot żywych. Inną opcją edukacji z nurtu pedagogiki alternatywnej jest szkoła waldorfska. Podobnie jak w wyżej wspomnianej idei także tu kładzie się nacisk na indywidualny rozwój dziecka w zgodzie z naturą. W miejsce tradycyjnych podręczników szkolnych nauczyciel samodzielnie przygotowuje program nauczania z uwzględnieniem możliwości i potrzeb rozwojowych konkretnej grupy dzieci. W szkole waldorfskiej nie stosuje się ocen, lecz szuka sposobu na indywidualne motywowanie każde go ucznia do nauki. Nie obciąża się go wiadomościami z wielu dziedzin jednocześnie, ale prowadzi naucza nie zintegrowane, skupiając się przez pewien okres na jednym przedmiocie, a dopiero później na kolejnych. Ponadto szkoły waldorfskie duży nacisk kładą na zajęcia artystyczne i praktyczne. Uczniowie grają na instrumentach, śpiewają, biorą udział w przedstawieniach, poznają języki obce, realizują w pełni swoje pasje i zainteresowania.

Szkoły demokratyczne

Kolejny typ szkół – szkoły demokratyczne – wychodzą z jeszcze innego założenia. Stawia się w nich na autonomię dzieci i młodzieży oraz ich współdecydowanie z nauczycielami o wyborze treści i metod nauki. Jakie zagrożenia związane są z tego typu edukacją? Przede wszystkim trudność w dostosowaniu się do nowych okoliczności, w których uczeń znajdzie się w związku ze zmieniającą się sytuacją życiową rodziców i będzie zmuszony do zmiany szkoły na tradycyjną. Także sytuacja, gdy brakuje szkoły w nurcie Montessori czy szkoły waldorfskiej na kolejnym etapie edukacji. Odnalezienie się w zupełnie innych warunkach szkolnych może być dla dziecka ogromnym szokiem i spowodować wiele negatywnych skutków.

Na co zwrócić uwagę przy wyborze szkoły?

Pamiętajmy, że każda forma edukacji ma swoje mocne i słabe strony. To do nas, rodziców, należy obowiązek dogłębnego rozeznania sytuacji, tak by wybór przyniósł spodziewane korzyści. Podsumowując, dobre miejsce do edukacji to takie, w którym są optymalne warunki indywidualnego rozwoju dziecka we wszystkich sferach: intelektualnej, społecznej, emocjonalnej, artystycznej, fizycznej, a także – jeśli to możliwe – duchowej. Placówka, w której nasze dziecko będzie czuło się bezpiecznie, będzie traktowane podmiotowo, dowartościowane i inspirowane do własnego rozwoju i samodzielności, to właściwe miejsce edukacji i wychowania. Powtórzę jednak jeszcze raz: za realizacją takiej wizji szkoły stoi dobry nauczyciel – wyraziciel i propagator promowanych wartości. Jaka natomiast to będzie szkoła (państwowa, prywatna, świecka czy chrześcijańska, w głównym nurcie czy poza nim) lub też jaka forma edukacji (tradycyjna czy domowa), jest zdecydowanie mniej istotne.

Na koniec zadajmy sobie pytania: Co jest dla mnie miarą sukcesu mojego dziecka? Czy są to tylko wysokie oceny na świadectwie i silna motywacja do zdobywania laurów, czy inne umiejętności, ważne w zdrowych interakcjach z drugim człowiekiem oraz w radzeniu sobie w rozmaitych sytuacjach życiowych?

Czy chcę wy stawić swoje dziecko jako zawodnika w wyścigu, czy raczej moim pragnieniem jest wychować je ku wartościom, a przy tym nauczyć myśleć, samodzielnie rozwiązywać problemy, wdrożyć do kreatywnego postrzegania świata? Kim ma być moje dziecko?

O autorce: Elżbieta Bednarz jest honorowym profesorem oświaty; doktorem nauk teologicznych w zakresie teologii praktycznej: pedagogiki religijnej; doktorem nauk społecznych w dyscyplinie pedagogika. Długoletnia dyrektor przedszkola, szkoły podstawowej oraz gimnazjum.

Niniejszy tekst jest fragmentem poradnika „Jak wybrać szkołę”, który ukazał się w „Głosie Przebudzenia”, nr 2 (5) 2021. Magazyn można kupić w sklepie internetowym https://sklep.nadziejadlaprzyszlosci.pl/produkt/glos-przebudzenia-nr-2-5-2021/ oraz w siedzibie Kościoła Chwały w Nowym Targu.