Zakończenie obchodów 100. rocznicy przyłączenia części Orawy do Niepodległej Polski

W Lipnicy Wielkiej w dniu 28 lipca 2024 uroczyście zakończono czteroletnie obchody 100. Rocznicy Przyłączenia części Orawy do Niepodległej Polski „Orawa z Niepodległą”

Niebo nad Orawom

dzisiok sie raduje

Bogu Magnificat

z ludym wyśpiywuje

Orawo!

Tyś Polski kwieciem

Wesel sie Ślebodom

W swoje 100.lecie

(Janina Karkoszka)

W Lipnicy Wielkiej w dniu 28 lipca 2024 uroczyście zakończono czteroletnie obchody 100. Rocznicy Przyłączenia części Orawy do Niepodległej Polski „Orawa z Niepodległą”

Uroczystości rozpoczęły się Mszą Świętą koncelebrowaną przez Księdza Proboszcza Jerzego Bargiela w asyście ojca Tadeusza Janowiaka i ks. Franciszka Kuligę w intencji Ojczyzny w 104. Rocznicę Decyzji Rady Ambasadorów o Przyłączeniu Części Orawy do Niepodległej Polski. Wymowną i wzruszającą homilię wygłosił ks. Mateusz Zbroja. Powagi wydarzeniu dodawała specjalna oprawa mszy, udział pocztów sztandarowych oraz kapeli zespołu Orawianie im. Heródka.

Po Mszy Świętej zebrani przeszli pod Organistówkę gdzie odsłonięto tablicę z wizerunkami wielkich Orawian – Józefy i Emila Mików, którzy wspólnie, jako małżeństwo, mieszkali w tym domu w latach 1922-1939. Tablice wykonali Magdalena i Marian Smreczakowie.

W dalszej części, już na Placu Piotra Borowego Strażacka Orkiestra Dęta z Lipnicy Wielkiej odegrała Hymn Państwowy, po którym na Murze Orawskich Ojców Niepodległości nastąpiło odsłonięcie tablic Zasłużonych lipniczan, działaczy niepodległościowych , działacze niepodległościowi, zaangażowani w życie społeczne, kulturalne Lipnicy Wielkiej w latach 1918-1945. Na tablicach znalazły się nazwiska takich osób jak:

• Helena Burdyl z domu Pindziak (1917-1999) Członek Zarządu TSL w Lipnicy Wielkiej.
• Ignacy Fitak (1897-1983) Odznaczony Medalem Niepodległości, działacz plebiscytowy.
• Jan Fitak (1891–1976) Członek Zarządu TSL w Lipnicy Wielkiej.
• Ignacy Gawełda (1898-1965) Członek Zarządu TSL w Lipnicy Wielkiej.
• Pius Jabłoński (1908-1979) Członek TSL, Związku Górali Spisza i Orawy oraz TOW. Organizator tajnego nauczania na terenie powiatu nowotarskiego w czasie okupacji niemieckiej. Aresztowany przez gestapo. Więziony w katowni Palce w Zakopanem.
• Franciszek Janiczak Stawnicki (1915-1944) Członek TOW.
• Franciszek Janowiak-Gutela (1903-1992) Członek Zarządu TSL w Lipnicy Wielkiej, sołtys Lipnicy Wielkiej.
• Andrzej Janowiak-Konieczny (1911-2000) Sekretarz gminy Lipnica Wielka w latach 1925-1933, działacz TSL, prezes Związku Strzeleckiego w Lipnicy Wielkiej, współpracował z Orawską Placówką AK Limba.
• Wendelin Janowiak (1919-2010) Członek TSL i TOW.
• Wincenty Janowiak (1912-1945) Członek Zarządu TSL w Lipnicy Wielkiej.
• Andrzej Jazowski (1913-1947) Członek TOW, żołnierz kampanii wrześniowej, dowódca Orawskiej Placówki AK „Limba”, zastrzelony przez funkcjonariuszy UB.
• Florian Jazowski (1901-1954) Członek Zarządu TSL w Lipnicy Wielkiej.
• Wiktor Jędruś (1897-1951) Odznaczony Medalem Niepodległości, działacz plebiscytowy.
• Ignacy Kocur (1908-1980) Członek TOW.
• Feliks Kowalczyk (1910-1977) Członek Zarządu TSL w Lipnicy Wielkiej oraz TOW, kurier na konspiracyjnym szlaku pocztowym.
• Stanisław Kowalik (1908- 1992) Kierownik schroniska „Leśnik”, żołnierz Korpusu Ochrony Pogranicza.
• Ignacy Lach (1898-1972) Członek Tajnej Organizacji Wojskowej (TOW), odznaczony Medalem Niepodległości.
• Franciszek Lichosyt-Matus (1891-1982) Działacz TSL i Kółka Rolniczego, sołtys Lipnicy Wielkiej.
• Maria Maciura z domu Caja (1898-1944) Odznaczona Medalem Niepodległości.
• Franciszek Magiera (1898-1963) Członek TOW.
• Ludwik Moniak (1914-1991) Żołnierz 21 i 22 pułku piechoty, uczestnik kampanii wrześniowej.
• Jan Pakos (1883-1965) Wójt gminy Lipnica Wielka w latach 1920-1925. Odznaczony Medalem Niepodległości.
• Paweł Pilarczyk (1904 -1991) Żołnierz 21 pułku artylerii, uczestnik kampanii wrześniowej, współpracował z partyzantami AK.
• Karol Ratułowski (1897-1956) Członek TOW. Odznaczony Medalem Niepodległości.
• Rozalia Ratułowska (1887-1962) Odznaczona Medalem Niepodległości, działała w TSL w Lipnicy Wielkiej.
• Ignacy Skoczyk (1904-1944) Członek TOW. Współpracował z partyzantami AK, zamordowany przez Gestapo.
• Jan Słaby (1912- 1996) Członek TOW.
• Alojzy Stercula (1857-1944) Członek TOW
• Karol Stopiak (1915-2006) Członek TSL, prezes Kółka Rolniczego w Lipnicy Wielkiej, kierownik zespołu regionalnego i chóru.
• Franciszek Surowczyk (starszy) (1897-1976) Członek TOW, żołnierz Legii Orawskiej
• Franciszek Surowczyk (młodszy) (1899- 1979) Członek TOW, żołnierz Legii Orawskiej
• Karol Ślezak (1891–1978), Naczelnik gminy Lipnicy Wielkiej w latach 1925-1933, wiceprezes Koła Towarzystwa Szkoły Ludowej (TSL) w Lipnicy Wielkiej, sołtys Lipnicy Wielkiej.
• Ignacy Tworzyk (1919-1944) Żołnierz Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich. Walczył w kampanii libijskiej, w obronie Tobruku, w kampanii włoskiej pod Monte Cassino, w bitwie o Loreto i Ankony. Odznaczony Medalem Pamiątkowym Monte Cassino i dwa razy Krzyżem Walecznych. Spoczywa na Polskim Cmentarzu Wojennym w Loreto.
• Karol Winiarczyk (1864-1941) Współpracownik Gazety Podhalańskiej, opiekun pierwszej polskiej biblioteki publicznej w Lipnicy Wielkiej.

• Po odsłonięciu tablic Apel Pamięci odczytał młodszy chorąży Konrad Kamiński z Karpackiego Oddziału Straży granicznej w Zakopanem.

Po Apelu odbyła się krótka promocja publikacji “Na wagę złota – w stronę orawskiej tożsamości”. W książce zamieszczone są teksty laureatów i uczestników Ogólnopolskiego Konkursu Literackiego Józefa Mikowa – Królowa Orawy oraz utwory orawskich twórców, tematycznie związane z życiem i działalnością Józefy i Emila Mików. Wydanie otwiera wstęp, rozważania na temat tożsamości orawskich górali.

Później, Pan Mateusz Lichosyt – Wójt Gminy Lipnica Wielka, podsumował czteroletni projekt „Orawa z Niepodległą” oraz wręczył podziękowania dla osób i instytucji, które przez ten okres wspierały różnego rodzaju działania. Następnie głos zabrali goście: pani poseł Weronika Smarduch, dyrektor Odziały IPN Kraków dr hab. Filip Musiał, Wójt Gminy Czarny Dunajec Marcin Ratułowski, Wójt Gminy Jabłonka Stanisław Kasprzak. Na zakończenie rodziny upamiętnionych lipniczan złożyli symboliczną róże pod Murem Ojców Niepodległości.

Po tym wydarzeniu zebrani goście udali się na powrót do Kościoła parafialnego, gdzie miał miejsce koncert wraz z widowiskiem artystycznym pn. Orawski pokłon dla Niepodległej po dyrekcją Łukasza Bandyka z udziałem: Orkiestry Dętej z Lipnicy Wielkiej, Chóru Parafialnego Eduardo, Kwintetu Smyczkowego Akademii Muzycznej w Krakowie, Sekcji Rytmicznej, Projektu Biełaso, Orawskiej Grupy Teatralnej oraz Zespołu Orawiacy. Utwory nawiązywały dożycia i działalności Józefy i Emila Mików, do orawskich pieśni zebranych przez Emila Miki oraz do orawskiego dziedzictwa kulturowego.

Widowisko to dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”.

To był czteroletni czas intensywnej pracy. Obchody się kończą, a my mamy nadzieję, że ich owocem będzie wzór orawskich bohaterów i wydarzeń, który zostanie na zawsze w naszych sercach i uczynkach oraz naszej świadomości, kim jesteśmy i jak bardzo możemy być dumni z bycia Orawianinem.

Wydarzenie objęte zostało Patronatem Honorowym Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy.

Fot. Sowinski