Obowiązek alimentacyjny

Obowiązek alimentacyjny potocznie kojarzy się z dostarczaniem pieniędzy dzieciom przez rodziców. Nie zawsze jednak tak jest, zasadniczo obowiązek alimentacyjny oznacza co do zasady dostarczanie środków na utrzymanie, a w miarę potrzeby środków wychowania, dla wszystkich w linii prostej i rodzeństwa.

Obowiązki i prawa alimentacyjne mają charakter ściśle osobisty, co oznacza, że nie mogą być przenoszone na innych, nie mogą też być potrącone, nie mogą być przedmiotem egzekucji, ani zastawu. Niedopuszczalne jest zrzeczenie się prawa do alimentów, wierzytelność o zapłatę wymagalnych świadczeń alimentacyjnych nie może być przedmiotem przelewu. Świadczenia te bowiem mają na celu utrzymanie się uprawnionego, mają być przeznaczane co do zasady na bieżące potrzeby. Czy zatem oznacza to, że nie mogą być przyznane za okres wcześniejszy. Mogą, ale pod pewnymi warunkami. Brak zatem jednak możliwości, by przy ustalaniu wysokości alimentów brać pod uwagę przyszłe zmiany w okolicznościach uprawnionego i zobowiązanego. W tym zakresie na każdym etapie spełniania obowiązku alimentacyjnego zarówno uprawniony jak i zobowiązany mają możliwość wnoszenia i zmianę ustalonych uprzednio alimentów.

Kto zatem może być zobowiązany do spełniania obowiązku alimentacyjnego, a także kto może żądać przyznania na jego rzecz alimentów?

Wbrew obiegowej opinii nie tylko jest to relacja powstała między rodzicami a dziećmi. Co do zasady sytuacja wygląda następująco. Obowiązek alimentacyjny obciąża zstępnych przed wstępnymi, a wstępnych przed rodzeństwem; jeżeli jest kilku zstępnych lub wstępnych - obciąża bliższych stopniem przed dalszymi.

Powyższe oznacza, że jeżeli dana osoba ma rodziców to oni w pierwszej kolejności zaspokajają potrzeby dziecka przed obowiązkiem dziadków. Obowiązek alimentacyjny dalszych krewnych ma charakter subsydiarny, obowiązuje zasada, że bliższy stopniem krewny wyprzedza co do obowiązku alimentacyjnego wszystkich krewnych dalszych stopniem. Ale obowiązanym do płacenia alimentów może być również małżonek na rzecz drugiego małżonka, nawet jeśli toczy się postępowanie rozwodowe, czy po zakończeniu tego postępowania. Przyznanie alimentów byłemu małżonkowi jest uzależnione od zmiany jego sytuacji majątkowej i życiowej po ustaniu małżeństwa. Zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego.

Przy ustalaniu wysokości alimentów bierze się pod uwagę nie tylko zarobki rzeczywiste, ale możliwe do uzyskania, uzasadnione z uwagi na zasady współżycia społecznego. Również w przypadku posiadania znacznego majątku przez zobowiązanego jak i uprawnionego wpływa na wysokość świadczeń. Natomiast nie wpływają na wysokość tych świadczeń świadczenia z pomocy społecznej lub funduszu alimentacyjnego, świadczenia, wydatki i inne środki finansowe związane z umieszczeniem dziecka w pieczy zastępczej, o których mowa w przepisach o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej; świadczenie wychowawcze, świadczenia rodzinne, rodzicielskie świadczenie uzupełniające.

Czy zatem jeżeli zobowiązany przebywa w więzieniu to nie musi płacić alimentów? Jest nadal zobowiązany bowiem sam fakt pozbawienia wolności nie wpływa na orzeczony obowiązek alimentacyjnym.

To również co istotne to fakt, że jakakolwiek zmiana niekorzystna w majątku pozwanego (zrzeczenie się prawa, zrzeczenie się zatrudnienia, utrata składników majątkowych) w sprawie o alimenty dokonana na 3 lata przed sądowym dochodzeniem roszczeń przez uprawnionego nie jest brana pod uwagę.

Pamiętać również należy, że roszczenia alimentacyjne przedawniają się z upływem lat 3 a co za tym idzie nie można się ich domagać za okres wcześniejszy niż 3 lata nawet jeśli istniałyby uzasadnione ku temu podstawy. Niezaspokojone potrzeby uprawnionego z czasu przed wniesieniem powództwa o alimenty sąd uwzględnia zasądzając odpowiednią sumę pieniężną. W uzasadnionych wypadkach sąd może rozłożyć zasądzone świadczenie na raty.

Patron merytoryczny artykułu: Radca prawny Karolina Furtak Kancelaria Prawna,
ul. Brodowicza 8/4, 31-518 Kraków
Tel +48 690 00 72 92 https://karolinafurtak.pl/