Sławni pochodzący z Podhala: Ksiądz Józef Wilczek - wykładowca Uniwersytetu Jagiellońskiego z Czarnego Dunajca

Józef Wilczek - ksiądz, historyk kościoła, wykładowca Uniwersytetu Jagiellońskiego. Urodził się 2 października 1805 r. w Czarnym Dunajcu w rodzinie chłopskiej.

Rodzice postanowili kształcić Józefa w seminarium duchownym. W tych latach parafia Czarny Dunajec należała do diecezji tarnowskiej. W 1829 r. ukończył seminarium duchowne i przyjął święcenia kapłańskie. Już wtedy zwrócił uwagę biskupa na swoje osiągnięcia w nauce. Myślę, że dzięki temu ks. Wilczek został powołany w 1829 r.  na wikarego w katedrze tarnowskiej. Pracował na tym stanowisku do 1838 r., a następnie został powołany na stanowisko wykładowcy teologii pastoralnej w seminarium duchownym w Tarnowie.

W 1843 r. ks. Józef Wilczek zakupił od rządu austriackiego tzw. "państwo czarnodunajeckie", które składało się z dwóch parafii - parafii Czarny Dunajec i wiosek: Wróblówka, Podczerwone (Koniówki  w tych latach jeszcze nie było) oraz parafii Chochołów z wioskami: Witów, Dzianisz i Ciche. W latach 30., 40. XIX wieku istniał konflikt pomiędzy właścicielami tego tzw. "państwa czarnodunajeckiego" a mieszkańcami poszczególnych wsi. Przyczyny konfliktu były na tle płacenia czynszów, podatków, danin oraz korzystania z wypasu bydła. Ludność tych terenów należała do tzw. "królewskich wiosek". Ludzie, którzy mieszkali w starostwie nowotarskim, posiadali różne przywileje królewskie np. służyli w królewskim wojsku w tzw. "piechocie wybranieckiej". Za swoje zasługi mogli być awansowani do stanu szlacheckiego, nie odrabiali pańszczyzny, zwolnieni byli z czynszów, podatków. Mieli prawo wypasu bydła w wyrębach w  lasach i sołtysów dziedzicznych. W 1770 r. starostwo Nowy Targ zostało zajęte przez Austrię i już tu wtedy rozpoczął się zabór austriacki. Austriacy nie szanowali przywilejów górali i ich zasług dla państwa polskiego. Tereny Podhala Austriacy podzielili na cztery części. Jedną z tych części było tzw. "państwo czarnodunajeckie" składające się z siedmiu wiosek w dwóch parafiach. Nowi właściciele, którzy zakupili "państwo czarnodunajeckie" nie respektowali również przywilejów królewskich np. pańszczyzny - były to przyczyny konfliktu. 

83 gospodarzy z tych wiosek zebrało pieniądze i postanowili wykupić swoje wioski od państwa i swoją wolność. Przy tych transakcjach finansowych zostali oszukani i wszystko zostało jak dawniej (na korzyść właścicieli tzw. dworu). Właśnie w tych okolicznościach rząd austriacki odebrał baronowi K. Borowskiemu "państwo czarnodunajeckie" na skutek groźnego konfliktu z chłopami. Ks. Józef Wilczek odkupuje od rządu tę wspólnotę siedmiu wsi i jest jej właścicielem. W czasie rządów ks. Józefa nie odbyło się bez konfliktów, ale były to spory o mniejszej skali, np. chłopi zarzucali księdzu nadmierną eksploatację drzewa z regli tatrzańskich.

W 1857 r. ks. Józef zostaje radcą sądu biskupiego w Tarnowie, dalej w swojej pracy naukowej awansuje. W 1860 r. zostaje wykładowcą teologii pastoralnej, prawa kanonicznego na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Na tym stanowisku pracuje do 1877 r. W tych latach był kilkakrotnie dziekanem wydziału teologicznego. Od 1869 r. jest radcą konsystorza biskupiego. Są to bardzo odpowiedzialne funkcje świadczące o jego zaletach umysłowych i zaangażowaniu naukowym. Również publikuje, między innymi "Kazania pasjonalne podwójne o Męce Pańskiej i warunkach pokuty" (1862). W swoich publikacjach pisał o odpowiedzialności duchownych za nauczanie wiernych. Odpowiedzialność za nauczanie jest tym większa, im wyższy sprawuje się urząd w kościele.

Był znany z wygłaszania pięknych homilii, napisał  też  mowy ślubne, pogrzebowe, które  traktowane były jak schemat, instrukcja dla innych duchownych. Mowy te wydano po jego śmierci.

W 1871 r. został proboszczem parafii Św. Floriana w Krakowie. Była to bardzo ważna dla historii Krakowa parafia. Ks. Józef Wilczek zmarł 26 września 1880 r. w Krakowie. Pochowany został na Cmentarzu Rakowickim. 

Tadeusz Trybus

Źródła:
1. Encyklopedia Katolicka, tom XX, Lublin 2014 r. wyd. Katolicki Uniwersytet Lubelski 
2. Ks. Michał Iwan "Powstanie Chochołowskie - prawda o przywódcy", 2015 r.