Zakopane uczci 81. rocznicę niemieckiej egzekucji na Polanie Kuźnickiej

W piątek 30 maja 2025 roku o godzinie 10:00 na Polanie Kuźnickiej w Zakopanem odbędą się uroczystości upamiętniające 81. rocznicę jednej z najtragiczniejszych egzekucji na Podhalu z czasów II wojny światowej. Wydarzenie współorganizują Muzeum Tatrzańskie oraz Starostwo Powiatowe w Zakopanem.

Upamiętniona zostanie publiczna egzekucja, do której doszło 30 maja 1944 roku na terenie Kuźnic. Ofiarą byli więźniowie polityczni, którzy zostali przywiezieni do Zakopanego dzień wcześniej z krakowskiego więzienia Montelupich. Wszyscy osadzeni byli związani z działalnością konspiracyjną, udzielaniem pomocy partyzantom oraz ukrywaniem ludności żydowskiej.

Śmierć niemieckiego oficera Augusta Moltza, zastępcy dowódcy zakopiańskiej jednostki Technische Nothilfe i kierownika Obserwatorium Meteorologicznego na Kasprowym Wierchu posłużyła jako bezpośredni pretekst do przeprowadzenia tej egzekucji. Ciało Moltza znaleziono 28 maja 1944 roku na Polanie Kuźnickiej. Według relacji świadków wieczorem poprzedniego dnia widziany był w restauracji w towarzystwie dwóch mężczyzn w ciemnych mundurach. Nad ranem usłyszano pojedynczy strzał i zauważono nieznanych mężczyzn oddalających się pieszo z miejsca zdarzenia.

Gestapo błyskawicznie zakończyło śledztwo, uznając, że Moltz został zastrzelony przez polski ruch oporu. Nie podjęto innych wątków, m.in. sugestii o udziale żołnierzy ukraińskich z jednostek Waffen-SS.

30 maja 1944 roku rano, więźniowie – związani drutem w grupy po pięciu – zostali przewiezieni na Polanę Kuźnicką. Egzekucję nadzorował Arno Sehmisch, komendant zakopiańskiego gestapo. Ofiary były zmuszane do uklęknięcia i rozstrzeliwane przez karabin maszynowy. Ciała załadowano na ciężarówkę i wywieziono. Ich los pozostaje nieznany – przypuszcza się, że zostały przewiezione do obozu w Płaszowie i spopielone.

Lista osób rozstrzelanych na Polanie Kuźnickiej 30 maja 1944 r.:

• Izydor Błachut, rolnik z Kojszówki, z powodu popierania bandytów przez użyczanie kryjówek
• Adam Borowy, buchalter z Białej, z powodu udziału w opozycyjnej organizacji
• Stanisław Gąsior z Morawczyny, „za wspomaganie band”
  (wymieniony w Obwieszczeniu z 29 stycznia 1944 roku)
• Stanisław Gigoń, rolnik z Juszczyna, z powodu popierania bandytów przez użyczanie kryjówki
• Jan Guziak, robotnik z Nowego Targu, z powodu czynnego udziału w opozycyjnej organizacji
• Edward Jurek, rolnik z Makowa Podhalańskiego, z powodu popierania bandytów przez użyczanie kryjówki
• Józef Kostruch, rolnik z Wieprzec, z powodu popierania bandytów przez użyczanie kryjówki
• Józef Machowski z Zakopanego, za sprzyjanie bandytom
  (wymieniony w Obwieszczeniu z 21 lutego 1944 roku)
• Henryk Niedźwiedź, robotnik rolny z Wieprzec, z powodu popierania bandytów przez użyczanie kryjówki
• Antoni Pająk, rolnik z Kojszówki, z powodu popierania bandytów przez użyczanie kryjówki
• Stanisław Para, rolnik z Białego Dunajca, z powodu popierania politycznych przestępców
• Jan Perucki, szewc z Rabki, z powodu czynnego udziału w organizacji opozycyjnej
• Roman Piątek, rolnik z Makowa Podhalańskiego, z powodu czynnego udziału
  w organizacji opozycyjnej
• Feliks Radwan, rolnik z Kojszówki, za wspomaganie Żydów
  (wymieniony w Obwieszczeniu z 29 stycznia 1944 roku)
• Stanisław Sołecki, robotnik z Makowa Podhalańskiego, z powodu czynnego udziału w organizacji opozycyjnej
• Andrzej Stalin, szewc z Rabki-Zaborni, z powodu należenia do band – zastrzelony w Palace przed egzekucją z 29 maja
• Józef Surzyn, rolnik z Juszczyna, z powodu popierania bandytów przez użyczanie kryjówki
• Józef Surzyn, rolnik z Makowa Podhalańskiego, z powodu popierania bandytów przez użyczanie kryjówki

Świadkami zbrodni byli m.in. mieszkańcy Zakopanego: Ludwik Korab, Anna Trybus z córką, Józef Gąsienica-Wawrytko oraz Józefa Krupińska.

Tegoroczne obchody mają nie tylko upamiętnić ofiary egzekucji, ale również przypomnieć o tragicznych losach regionu w czasie okupacji niemieckiej. Mieszkańcy, młodzież, lokalne władze i instytucje spotkają się przy pomniku „Prometeusz Rozstrzelany”, by oddać hołd zamordowanym.