Ubezwłasnowolnienie małżonka - skutki prawne

Ubezwłasnowolnić można całkowicie lub częściowo, ubezwłasnowolnienie może dotyczyć każdej osoby tak małoletniego jak i osoby dorosłej. Czym się różnią te dwa pojęcia?

Ubezwłasnowolnić całkowicie można osobę, która skończyła 13 lat i która na skutek choroby lub innego zdarzenia nie jest w stanie kierować swoim postępowaniem. Osobę pełnoletnia można ubezwłasnowolnić częściowo jeśli na skutek choroby bądź innego zdarzenia, nie jest w stanie w obrocie prawnym funkcjonować samodzielnie i potrzebna jest jej pomoc, a jednocześnie jej stan nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego.

Co się dzieje między małżonkami na skutek ubezwłasnowolnienia?

Ich majątek wspólny przestaje być objęty wspólnością majątkową małżeńską. Zasadniczo majątek objęty jest typową współwłasnością w udziałach po 1/2 a drugi małżonek najczęściej zostaje opiekunem ubezwłasnowolnionego. Sprawuje on pieczę tak nad osobą jak i majątkiem drugiego ubezwłasnowolnionego małżonka. Małżonek, który jest opiekunem nie jest jednak samodzielny w działaniach dotyczących ubezwłasnowolnionego oraz jego majątku. Działania opiekuna są bowiem nadzorowane przez sąd opiekuńczy. Opiekun zobligowany jest do uzyskania zgody sądu w ważniejszych sprawach dotyczących ubezwłasnowolnionego jak i jego majątku.

Jakie zatem prawa ma opiekun co do majątku ubezwłasnowolnionego?

Po objęciu opieki opiekun robi inwentarz majątku i przedstawia go sądowi. Wyłącznie gdy majątek jest nieznaczny sąd opiekuńczy może zwolnić opiekuna z obowiązku sporządzania inwentarza. Opiekun, który dysponuje środkami pieniężnymi ubezwłasnowolnionego winien je złożyć w instytucji bankowej oraz uzyskać zgodę sadu na ich wykorzystanie. Czasami środki mogą być w depozycie sadowym jeśli sąd opiekuńczy uzna to za stosowne. Taka sytuacja występuje najczęściej, gdy istnieją uzasadnione obawy co do korzystania z majątku ubezwłasnowolnionego. Opiekun zasadniczo dysponuje gotówką, która służy zaspokojeniu uzasadnionych potrzeb ubezwłasnowolnionego małżonka. W terminach określonych przez sąd opiekuńczy nie rzadziej jednak niż raz w roku opiekun zobowiązany jest do przedstawiania sądowi sprawozdania z zarządu majątkiem małżonka oraz przedstawia rachunki z wydatków. Sąd opiekuńczy bada sprawozdania i rachunki opiekuna pod względem rzeczowym i rachunkowym, zarządza w razie potrzeby ich sprostowanie i uzupełnienie oraz orzeka, czy i w jakim zakresie rachunki zatwierdza.

Jeżeli dochody z majątku nie przekraczają prawdopodobnych kosztów utrzymania i wychowania pozostającego pod opieką, sąd opiekuńczy może zwolnić opiekuna od przedstawiania szczegółowych rachunków z zarządu; i w takim wypadku takim opiekun składa tylko ogólne sprawozdanie o zarządzie majątkiem. Zatwierdzenie rachunku przez sąd opiekuńczy nie wyłącza odpowiedzialności opiekuna za szkodę wyrządzoną nienależytym sprawowaniem zarządu majątkiem.

Jak to wygląda w praktyce?

Opiekun sprawuje opiekę samodzielnie. Samodzielność opieki oznacza, że o do zasady działania faktyczne i prawne opiekuna objęte zakresem jego kompetencji nie wymagając zgody innej osoby lub organu, zwłaszcza sądu opiekuńczego. Nie mogą być one także zastępowane przez decyzje sądu opiekuńczego To nie dotyczy jednak tzw. spraw ważniejszych. Co w praktyce oznacza, że oprócz zaspokajania podstawowych potrzeb ubezwłasnowolnionego właściwie każde działanie wymaga zgody sądu. Decyzja sądu opiekuńczego jest wymagana np. w sprawie wystąpienie na drogę postępowania sądowego w przypadku błędnego leczenia, zgody sądu wymaga zawarcie umowy z podmiotem działającym w zakresie dochodzenia roszczeń, zgody sądu wymaga wykorzystanie otrzymanych środków i dodatkowo środki te mogą być wykorzystane wyłącznie na zaspokojenie potrzeb ubezwłasnowolnionego.

Jeśli opiekun ma wątpliwości, w jakich kwestiach zgoda sądu jest wymagana, czy dana czynność mieści się w ustawowo zapewnionej samodzielności, czy też nie, warto zwrócić się z tym do profesjonalnego pełnomocnika, bowiem konsekwencją braku zezwolenia sądu opiekuńczego przewidzianego jest nieważność czynności prawnej dokonanej przez przedstawiciela ustawowego/opiekuna.

Patron merytoryczny artykułu: Radca prawny Karolina Furtak Kancelaria Prawna,
ul. Brodowicza 8/4, 31-518 Kraków
Tel +48 690 00 72 92   https://karolinafurtak.pl/