​Choroby soi – które najbardziej zagrażają uprawom?

Uprawy soi w Polsce charakteryzują się wyjątkowo silnym wzrostem powierzchni upraw w 2025 roku. Możliwe jest to dzięki wzrostowi świadomości z korzyści z tej uprawy zarówno pod kątem środowiskowym, jak i ekonomicznym. Decydując się na uprawę soi, warto poznać najważniejsze choroby, z którymi może przyjść się zmierzyć podczas sezonu wegetacyjnego.

Za choroby soi istotnie zagrażające plonowaniu soi w Polsce, uznaje się zgniliznę twardzikową oraz zgorzel siewek.

Zgnilizna twardzikowa powodowana jest przez grzyb patogeniczny Sclerotinia sclerotiorum. Objawy tej choroby widoczne są zwykle w czasie kwitnienia lub przed zbiorem. Na dolnych częściach pędów pojawiają się białoszare plamy, pokryte watowatą grzybnią, w której powstają czarne skleroty (przetrwalniki grzyba). Grzyb ten przerasta tkanki i odcina dopływ substancji pokarmowych do pozostałych części rośliny, co prowadzi do jej przedwczesnego zamierania. Same skleroty mogą przetrwać w glebie wiele lat, stając się źródłem kolejnych infekcji. Rozwojowi tej choroby sprzyja też gęsty siew, wysoka wilgotność powietrza i temperatura 12–24 °C. Grzyb Sclerotinia sclerotiorum powoduje także straty w plonie rzepaku ozimego i słonecznika.

Zgorzel siewek- choroba wywoływana jest przez różne gatunki grzybów (m.in. Fusarium, Rhizoctonia, Phytophthora, Sclerotinia). Najczęściej spotykana jest jej odmiana powschodowa – przyziemne części łodyg brunatnieją, a siewki więdną, gniją i zamierają. Nieco mniej powszechna jest przedwschodowa zgorzel siewek, w której przebiegu nasiona zamierają w glebie i nie kiełkują. Większą presję choroby można zaobserwować, jeżeli wystąpią niesprzyjające roślinom warunki kiełkowania: niska temperatura i wysoka wilgotność gleby, ale też zbyt głęboki siew.

Pozostałe choroby soi na ogół nie powodują tak dużych strat, jak zgnilizna twardzikowa, czy zgorzel siewek, ale mogą znacznie ograniczać plon. Wśród innych popularnych chorób soi wyróżnia się m.in. następujące:

• Antraknoza – objawia się brunatnymi plamami na łodygach, liściach i strąkach. Prowadzi do zamierania części nadziemnych.

• Askochytoza – powoduje występowanie jasnobrunatnych plam na liściach i strąkach. Prowadzi do słabszego nalewania nasion.

• Septorioza liści – na liściach pojawiają się drobne plamki z ciemną obwódką. Choroba ogranicza powierzchnię asymilacyjną, przez co pogarsza plonowanie.

• Chwościk soi – objawy widoczne na liściach w postaci jasnych plam z ciemnobrunatną obwódką. Podobne symptomy choroby jak w przypadku chwościka buraka.

W soi podobnie jak w przypadku innych roślin uprawnych ważnym elementem strategii ograniczania chorób jest wybór odmian. Warto postawić na odmiany o dobrym profilu zdrowotności zwłaszcza pod kątem zgnilizny twardzikowej. Obserwacje polowe wskazują na duże różnice w podatności odmian na infekcje Sclerotinia sclerotiorum.  W okresie wegetacji, przed kwitnieniem w celu zabezpieczenia roślin przez zgnilizną twardzikową, rekomendowana jest aplikacja fungicydu. Aby wybrać preparaty o właściwym działaniu interwencyjnym i zapobiegawczym, warto zapoznać się z dostępnymi tutaj https://osadkowski.pl/srodki-ochrony-roslin/fungicydy--c-001107, które łączą różne mechanizmy działania na grzyby patogeniczne. Środek grzybobójczy powinien łączyć działanie interwencyjne z zapobiegawczym.

Aby zminimalizować straty spowodowane przez zgniliznę twardzikową i zgorzel siewek, niezbędne jest połączenie trzech elementów: odporności genetycznej odmian, prawidłowych warunków kiełkowania i glebowych, oraz timingowej aplikacji fungicydów przed kwitnieniem. Taka zintegrowana strategia ochrony znacznie zwiększa szanse na osiągnięcie wysokich i stabilnych plonów soi.